Wybierając na Patrona Szkoły Podchorążych Rezerwy w Zambrowie, pragnęliśmy upamiętnić funkcjonujące w okresie dwudziestolecia międzywojennego w Zambrowie szkoły:Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty oraz Mazowiecką Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii im. gen. Józefa Bema.

W ten sposób chcemy oddać hołd wykładowcom szkół oraz ich absolwentom a także odwołać się do tradycji i doświadczeń, by w oparciu o nie kształtować wśród uczniów postawy patriotyzmu, szacunku do tradycji i pracy dla dobra ojczyzny. Zdając sobie sprawę jak w dobie otwartych granic ważne są: narodowa pamięć i patriotyczna tradycja, pragniemy stworzyć młodzieży możliwość poznania i ugruntowania wiedzy z zakresu historii lokalnej, odwołującej się jednocześnie do historii Polski, która odgrywa ogromną rolę  w kształtowaniu świadomości narodowej.

Historia obu szkół to historia tysięcy życiorysów ludzi, którzy na krótko lub dłużej związali swoje losy z naszym miastem. To historia oficerów, którzy bohatersko walczyli w obronie ojczyzny na frontach II wojny światowej, ginęli w katyńskich lasach, organizowali konspiracyjną działalność przeciwko okupantom. To fragment historii naszego miasta, którą pragniemy kultywować i zgłębiać.

RYS HISTORYCZNY OBU SZKÓŁ

Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie

Decyzją Ministerstwa Spraw Wojskowych Departamentu Piechoty z dnia 4.07.1929 r. powołano Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Szkoła przejęła tradycję, personel, dokumentację i materiał gospodarczy likwidowanych batalionów.

Zadaniem szkoły było kształcenie na 10-miesięcznych kursach przyszłych oficerów rezerwy polskiego wojska. Zambrów przestał być kojarzony z tylko ze stacjonującym w mieście 71PP. Od 1929 r. stał się znanym w całej Rzeczypospolitej ośrodkiem wyszkolenia podchorążych piechoty, do których trafiali młodzi, wykształceni mężczyźni (co najmniej po maturze, niektórzy po studiach).

W ciągu sześciu lat istnienia Szkoły jej kadrę stanowiło ponad 116 oficerów i 163 podoficerów. Funkcje komendanta pełnili kolejno:

• ppłk Stanisław Dąbek w latach 1929-1930
• ppłk dypl. Stefan Kossecki w latach 1930-1931
• ppłk dypl. Stefan Broniowski w roku 1931
• ppłk Władysław Muzyka 1931-1935

Szkoła działała do 31.05.1935 roku. Po jej likwidacji utworzono w jej miejsce Baon Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5 (BPRP).

W 1937 r., po zorganizowaniu dwóch kursów szkolących, baon został zlikwidowany, a jego zadania przejął Dywizyjny Kurs Podchorążych funkcjonujący w Zambrowie aż do wybuchu II wojny światowej.

Mazowiecka Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Gen. Józefa Bema w Zambrowie

Mazowiecką Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii w Zambrowie utworzono w sierpniu 1937 r. Był to trzeci tego typu ośrodek w Polsce obok: Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu i Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina Kątskiego. MSPRA przygotowywała kandydatów na oficerów dla artylerii lekkiej, ciężkiej i najcięższej. Podobnie jak kadra, tak i uczniowie przybywali do szkoły z obszarów z całej Polski. W ciągu dwóch lat istnienia ukończyło ją ponad 600 podchorążych, ponad 100 wybrało dalszą karierę oficera zawodowego. Kadrę szkoły w okresie jej działalności stanowiło 34 oficerów, funkcję komendanta szkoły pełnił od początku do końca jej istnienia ppłk Jan Chylewski.

Funkcjonowanie szkoły i planowany jej rozwój w oparciu o zambrowskie koszary, przerwała brutalnie wojna. Kadra oficerska, wykładowcy szkoły, skierowani zostali na wschód do Włodzimierza Wołyńskiego, ich wyjazd z Zambrowa nastąpił prawdopodobnie 6 września 1939 r.

19 września 1939 r. do Włodzimierza Wołyńskiego wjechała brygada radzieckich czołgów 5 Armii, do niewoli dostało się ok. 1500 oficerów i 12000 szeregowych. Dowódca Mazowieckiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii im. gen. Józefa Bema ? płk Jan Władysław Chylewski oraz inni wykładowcy szkoły m.in. major Leon Meleszkiewicz, kpt. Mieczysław Wronka, kpt Tadeusz Świderski, kpt. Staszek Marceli, kpt. Wacław Kużas, por. Franciszek Cymirski, por. Wincenty Wołk zostali, wraz z tysiącami polskich oficerów, zamordowani w 1940 r. w Katyniu. Katyń stał się symbolicznym miejscem końca Mazowieckiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii w Zambrowie. Ich pamięci poświęcona jest tablica pamiątkowa znajdująca się w Kościele św. Trójcy w Zambrowie, wmurowana staraniem rodzin pomordowanych oficerów, a zwłaszcza Witomiły Wołk-Jezierskiej.

Szkoły dbały o odpowiednie wychowanie patriotyczne, odpowiednią postawę obywatelską. Uczestniczyły w życiu religijnym, patriotycznym miasta. Organizowały akcje charytatywne, przedstawienia, dostarczały rozrywki, pozwalały ludności Zambrowa uczestniczyć w różnorodnych imprezach uświetniając swoją obecnością wszystkie ważniejsze święta państwowe i kościelne.