Rozdział I. Trudne i skromne początki

 

Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Długoborzu

W 1973 r. decyzją zambrowskich władz powiatowych, po zasięgnięciu opinii stosownych władz oświatowych, powołano w Długoborzu dwuletnią Zasadniczą Szkołę Rolniczą. Cel, który postawiono przed szkołą to: podnoszenie wiedzy, umiejętności i kultury rolniczej młodzieży, która będzie przejmować gospodarstwa po swoich rodzicach. Umiejscowienie szkoły w małej, podzambrowskiej miejscowości było zgodne z ówczesną polityką władz państwowych, która sprzyjała powstawaniu małych szkół rolniczych mających podnosić poziom edukacji rolniczej. Było to elementem szerszej polityki rolnej państwa, w którą wpisywały się obok szkół praktyczne ośrodki doradztwa rolniczego. Szkoła w Długoborzu miała kształcić wykwalifikowanych robotników rolnych i stąd jej umiejscowienie w południowej części powiatu zambrowskiego. Głównymi odbiorcami treści kształcenia miała być młodzież wiejska wiążąca swą przyszłość z pracą na roli.

Warunki lokalowe

Na siedzibę szkoły przeznaczono początkowo niewielki parterowy budynek umiejscowiony w centralnej części Długoborza tuż przy trasie Siedlce ? Łomża. Był to drewniany dom posiadający trzy pomieszczenia użytkowe (salę lekcyjną, pokój nauczycielski, szatnię) ze sporym poddaszem i niewielką piwnicą. Niestety nie zachowały się żadne zdjęcia budynku, stąd zmuszony jestem umieścić zdjęcia przedstawiające stan obecny, daleki od wyglądu z lat siedemdziesiątych.

 

Szkoła nie otrzymała warsztatów, ani działki ziemi, które ułatwiłyby praktyczną naukę zawodu, co było przyczyną pewnych kłopotów w realizacji programów nauczania.

Pierwszy rok szkolny zainaugurowano 1 września 1973 r., wtedy to właśnie rozpoczęła naukę pierwsza klasa szkoły zasadniczej licząca 34 uczniów. Posiadanie niewielkiego budynku, w którym naukę mogła pobierać tylko jedna klasa, nie nastrajało zbyt optymistycznie, zwłaszcza, że planowano w następnym roku nabór do kolejnej klasy. Dlatego dyrektor Eugenia Zawadzka rozpoczęła starania o powiększenie bazy lokalowej. Starania te uwieńczone zostały sukcesem, władze

 

gminne przeznaczyły na potrzeby szkoły świetlicę tzw. agronomówki, znajdującą się obok budynku szkoły. Dzięki temu można było spokojnie myśleć o naborze na rok szkolny 1974/1975. Prace adaptacyjne w świetlicy agronomówki zakończyły się wiosną 1974 r. - szkoła zyskała kolejną salę lekcyjną. Jak wynika z treści protokołów Rady Pedagogicznej powyższe warunki lokalowe uznano chwilowo za wystarczające, jedyny problem stanowił brak zaplecza do prowadzenia zajęć praktycznych, stąd zrezygnowano w latach 1973 ?1975 z realizacji niektórych zajęć praktycznych (np. zajęcia z gospodarstwa domowego dla dziewcząt). Podobnie postąpiono w pierwszym roku nauki z zajęciami z języka rosyjskiego oraz przysposobienia obronnego, co zważywszy na ówczesne uwarunkowania ustrojowe musi budzić zdziwienie i pozwala domniemywać, że uczyniono to za zgodą stosownych władz. W miarę rozwoju szkoły i kolejnych naborów do klas pierwszych warunki lokalowe okazały się niewystarczające, stąd w 1977 r. dyrekcja wynajęła pomieszczenie w domu prywatnym państwa Wądołowskich. W kronice z roku 1978 pojawia się zapis: ,,Oczekujemy od władz szkolnych przekazania nam obiektu w Zambrowie, który spełniałby minimum naszych potrzeb i umożliwił rozwój szkoły o klasy trzyletniego Technikum Rolniczego. Leży nam na sercu dobro młodzieży, więc starań o polepszenie warunków lokalowych i rozwój szkoły nie zakończymy na obiecankach.? Jak wynika z powyższych zapisków to, co początkowo zaspokajało potrzeby lokalowe szkoły, wkrótce okazało się nie wystarczające. Komplikowało to codzienną pracę szkoły: ,,Uczniowie uczą się w trzech budynkach, w związku z tym nie ma odpowiedniego nadzoru wychowawczego w czasie przerw, brak korytarzy zmusza uczniów do ciągłego pozostawania w klasach.?

Uczniowie

Szkoła ze względu na umiejscowienie mogła oddziaływać przede wszystkim na młodzież zamieszkującą gminy: Zambrów, Andrzejewo, Kołaki Kościelne. Profil szkoły przesądzał o tym, skąd głównie pochodzić będą uczniowie.

Pierwsi uczniowie szkoły (34 osoby) to młodzież zróżnicowana wiekowo, ale jak stwierdza zapis kroniki ,,pełna zapału do nauki i aktywna społecznie.? W trakcie pierwszego roku nauki z 34 osób pozostało 26, 8 zrezygnowało. Przeglądając księgi protokołów nie napotkałem opisów poważniejszych problemów wychowawczych, które stwarzaliby uczniowie. Z istniejących obecnie dokumentów wynika, że zdecydowana większość uczniów pochodziła z terenów wiejskich południowej części powiatu zambrowskiego. Część z nich nie mając odpowiedniego środka lokomocji dochodziła pieszo nawet 7 kilometrów. Większość młodzieży musiała łączyć naukę z ciężką pracą w gospodarstwie, co stawało się czasami przyczyną rezygnacji z dalszej nauki.

Ze względu na skromne warunki lokalowe szkoła mogła sobie pozwolić na kształcenie równolegle tylko dwóch klas. W roku szk. 1977/1978 ze względu na wyjątkowo dużą ilość chętnych utworzono dwie klasy pierwsze wynajmując pomieszczenie w budynku prywatnym (o czym wspomniałem wcześniej). Była to sytuacja wyjątkowa i świadczyła o pozytywnej ocenie pracy szkoły w środowisku lokalnym, zwłaszcza że w latach wcześniejszych z obawą patrzono na nabór do klasy pierwszej, uciekając się do wydłużania terminów zgłoszeń kandydatów, a także do rozmów indywidualnych z mieszkańcami okolicznych miejscowości.

Pierwsi absolwenci w liczbie 21 opuścili mury szkoły w czerwcu 1975 r. Największa liczebnie grupa absolwentów opuściła szkołę w czerwcu 1979 r., było to 36 osób. Absolwenci, w przeważającej części, kończąc szkołę angażowali się w pracę we własnych gospodarstwach, z czasem przejmując je po swoich rodzicach. Część absolwentów kontynuowała naukę w szkołach zaocznych lub wieczorowych, łącząc pracę z nauką. Ogółem naukę w szkole, do chwili przenosin do Zambrowa, ukończyło 58 uczniów.

Tabela 1. Liczba uczniów w poszczególnych latach:

Rok szkolny	Liczba uczniów
1973/1974	na początku:34 na koniec roku szkolnego: 26
1974/1975	na początku roku szkolnego - 48 na koniec roku szkolnego: 41, w tym: kl. I 16, a klasa II ? 25
1975/1976	na początku roku szkolnego: 38 na koniec roku szkolnego: 34, w tym: kl. 19,a klasa II - 15
1976/1977	na początku roku szkolnego brak danych na koniec roku szkolnego: 34, w tym kl. I 17, klasa II ?17
1977/1978	brak danych, wiadomo jedynie, że liczba absolwentów wynosiła 11, a do klas pierwszych przyjęto rekordową ilość kandydatów, pozwalającą na utworzenie dwóch klas.

Źródło: Księga Protokołów Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Długoborzu z lat 1973 ? 1978.

Kadra nauczycielska

Pierwsze posiedzenie skromnej, bo pięcioosobowej Rady Pedagogicznej odbyło się 31. 08. 1973 r. W jej skład wchodzili: mgr inż. Eugenia Zawadzka, Alicja Muraczewska, Józef Szczepaniak, Czesław Bąkowski, Ryszard Krajewski. Spośród wymienionych tylko dyrektor szkoły ? Eugenia Zawadzka zatrudniona była na pełny etat i pełniła jednocześnie funkcje pracownika biurowego, reszta nauczycieli pracowała w niepełnym wymiarze. Jeśli chodzi o wykształcenie nauczycieli to tylko dyrektor szkoły posiadała pełne przygotowanie zawodowe i pedagogiczne, pozostali byli absolwentami Studium Nauczycielskiego. W ciągu kolejnych lat funkcjonowania szkoły zmieniali się uczący tam nauczyciele, zmieniła się również osoba dyrektora. W 1977r. mgr inż. Eugenię Zawadzką zastąpił na stanowisku dyrektora mgr Józef Szczepaniak. W ciągu 5 lat istnienia szkoły w Długoborzu kadrę nauczycielską stanowiło ok. 20 nauczycieli. W różnych latach w szkole pracowało równocześnie od 5 do 7 nauczycieli, w większości zatrudnionych w niepełnym wymiarze i dochodzących. Wykaz osób nauczających dostępny jest dalszej części pracy.

Jak wynika ze wspomnień osób, które pracowały w Długoborzu - wśród pracujących nauczycieli panowała miła i koleżeńska atmosfera i pomimo pewnych problemów lokalowych, praca sprawiała im dużą satysfakcję. Jednocześnie zdawali sobie sprawę, że nie wszystko zależy od nich, o czym dawali kilkakrotnie wyraz w zapiskach kronikarskich: ,,Rada Pedagogiczna nie widzi możliwości poprawy warunków sanitarnych, higieny, bezpieczeństwa uczniów i spraw wychowawczych na wyższym poziomie jeśli nie stworzy się do tego odpowiednich warunków lokalowych, czego oczekuje się od Urzędu Miasta i Gminy w Zambrowie.? Przy okazji należy podkreślić dobre wyposażenie w różne pomoce naukowe, zwłaszcza z zakresu przedmiotów zawodowych oraz chemii i biologii. Szkoła posiadała także własny ciągnik.

Kolejne lata pracy to zdobywanie ciągle nowych doświadczeń dla stosunkowo młodej kadry, które można było wykorzystać w pracy. Świadczą o tym słowa kroniki:

,,My nauczyciele jesteśmy zadowoleni, że nasza praca będzie owocowała w lepszym gospodarowaniu ziemią i że społeczeństwo otrzyma więcej produktów rolniczych (...). Podsumowując dorobek dwuletniej pracy, wysuwamy wnioski, które przyczynią się do jeszcze lepszego zorganizowania systemu przygotowania młodych ludzi w naszej szkole do czekających ich zadań... ?.

Tabela 2. Wykaz nauczycieli zatrudnionych w Zasadniczej Szkole Rolniczej w Długoborzu.

Nazwisko i imię	Nauczany przedmiot, funkcje pełnione w szkole
Zawadzka Eugenia	zajęcia praktyczne z zakresu uprawy roślin, chowu zwierząt, zajęcia praktyczne w gospodarstwach rolnych, dyrektor szkoły w latach 1973 ? 1976,
Szczepaniak Józef	matematyka, fizyka, wychowanie obywatelskie, dyrektor szkoły w latach 1977 ? 1978 (do chwili przenosin szkoły do Zambrowa, następnie wicedyrektor Zespołu Szkół Zawodowych w Zambrowie),
Bąkowski Czesław	chemia,
Kaczyńska Gabriela	produkcja zwierzęca, ekonomika i organizacja gospodarstw rolnych, bhp,
Krajewski Damian	wychowanie obywatelskie, mechanizacja, chów zwiierząt, zajęcia praktyczne w gospodarstwach,
Krajewski Ryszard	biologia, mechanizacja,
Kruszewska Wanda	chemia, biologia, uprawa roślin, organizacja gospodarstw rolnych, bhp, doradztwo rolnicze,
Leśniewska Romualda	uprawa roślin, mechanizacja rolnictwa, organizacja gospodarstw rolnych,
Muraczewska Alicja	język polski, opieka nad biblioteką szkolną
Święcka Zofia	chemia
Tyl Edward	język polski, język rosyjski, historia, wychowanie fizyczne,
Witkowski Kazimierz	wychowanie obywatelskie, wychowanie fizyczne, język rosyjski, przysposobienie obronne

Źródło: Księga Protokołów Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Długoborzu z lat 1973 ? 1978.

Działalność społeczna i pozalekcyjna

W szkole działały : Samorząd Uczniowski, szkolne koło Związku Młodzieży Wiejskiej, Koło Ludowych Zespołów Sportowych. Młodzież angażowana była w różne prace społeczne np.: sadzenie lasu, aktywny udział w akcji: ,,Zbieramy plony jesieni?, prace porządkowe wokół budynku szkoły. Szkoła współpracowała z Państwowym Gospodarstwem Rolnym w Porytem Jabłoni, które chętnie przyjmowało młodzież na praktyki, a także angażowało do zbiórki jesiennych plonów.

Uczniowie chętni do pracy społecznej mogli realizować swoje zainteresowania w pracach Samorządu Uczniowskiego, czy też Koła ZMW. Po lekcjach organizowano: wieczorki taneczne, spotkania z przedstawicielami młodzieży innych szkół (np. z przedstawicielami koła ZMW z Rutek, czy też drużyną ZHP LO w Zambrowie). Uczniowie uczestniczyli w różnych konkursach i olimpiadach, np.: Olimpiada Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym, konkurs na temat higieny sanitarnej, Olimpiada Wiedzy Rolniczej.

Młodzież chętnie uczestniczyła w zajęciach sportowych w ramach koła LZS startując w zawodach lekkoatletycznych, rozgrywkach piłki nożnej, zawodach tenisa stołowego.

W ramach działalności dydaktycznej organizowano jednodniowe wycieczki szkolne do Warszawy lub Białegostoku, z obowiązkową wizytą w teatrze. W dniach 16 ? 17 czerwca 1975 r. odbyła się wycieczka szkolna na Mazury.Natomiast w 1977 r. zorganizowano po raz pierwszy w historii szkoły dłuższą, bo czterodniową, wycieczkę w góry, w której uczestniczyło 35 osób.

Przenosiny szkoły do Zambrowa

21 sierpnia 1978 r. odbyło się ostatnie posiedzenie rady pedagogicznej Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Długoborzu. Nie wiadomo co było przyczyną przenosin, czy zabiegi dyrektora szkoły, czy chęć stworzenia szkole lepszych warunków rozwoju, czy też jedno i drugie. Jedno jest pewne, stosowne władze oświatowe i władze gminne Zambrowa podjęły decyzje o przeniesieniu szkoły.

Na siedzibę szkoły przeznaczono cztery pomieszczenia umiejscowione na parterze dawnego budynku koszarowego oznaczonego symbolem K1 przy Alei Wojska Polskiego 44. Szkoła kończyła długoborski epizod, by zacząć nowy etap swojej historii, ściśle związany z Zambrowem.

Przenosiny do Zambrowa związane były z utratą przez szkołę samodzielności. Sądzę jednak, że było warto, ponieważ dzięki temu szkoła zyskała możliwość oddziaływania na nowe środowiska. Zasadnicza Szkoła Rolnicza weszła w skład Zespołu Szkół Zawodowych w Zambrowie i trwała w jego strukturach przez 3 lata do roku 1981. Dyrektor dawnej szkoły z Długoborza został wicedyrektorem ZSZ w Zambrowie.

O tym okresie historii szkoły pozwalam sobie tylko wspomnieć, umieszczając powyższą wzmiankę. Szkoła będąc w strukturach ZSZ znajdowała się w oddzielnym budynku niż cały zespół. Nauczyciele przedmiotów zawodowych pozostali ci sami, co w Długoborzu, nowi byli jedynie nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących.

Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Zambrowie

Po trzech latach funkcjonowania w ramach Zespołu Szkół Zawodowych w Zambrowie postanowiono Zasadniczą Szkołę Rolniczą na nowo wyodrębnić jako samodzielną jednostkę. 13 sierpnia 1981 r. decyzją Wojewody Łomżyńskiego powołano Zasadniczą Szkołę Rolniczą, wyodrębniając ją ze struktur Zespołu Szkół Zawodowych w Zambrowie i przydzielając jej klasy zasadnicze, kształcące w zawodzie rolnik, w ramach tego Zespołu.

 

Co było przyczyną tej decyzji trudno jest dzisiaj ustalić. Według pracującej wówczas pani Wandy Kruszewskiej, mogło to wynikać z faktu ponownego przejścia szkół rolniczych spod nadzoru Ministerstwa Oświaty i Nauki pod Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Szkoła miała kształcić w zawodzie rolnik na podbudowie szkoły podstawowej. Równocześnie obok szkoły zawodowej funkcjonowało Zaoczne Technikum Rolnicze, podległe organizacyjnie Zespołowi Szkół Rolniczych w Marianowie. Technikum funkcjonowało w takim kształcie do 1983r. , kiedy to decyzją wojewody łomżyńskiego szkoła przekształcona została w Technikum Rolnicze dla Pracujących. Jednocześnie wyłączono ją spod zależności Zespołu Szkół Rolniczych w Marianowie i poddano nadzorowi dyrektora Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Zambrowie. Był to pierwszy krok ku przekształceniu szkoły w zespół szkół.

Pierwsze posiedzenie Rady Pedagogicznej Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Zambrowie odbyło się 21 sierpnia 1981 r.. W zebraniu uczestniczyli: Gabriela Kaczyńska, Barbara Zimnoch, Zofia Leonkowska, Halina Kozłowska, Wanda Kruszewska oraz Józef Szczepaniak.

Podczas posiedzenia wyrażona została zgoda na pełnienie przez Józefa Szczepaniaka funkcji dyrektora szkoły. Ponieważ wspólnie ze szkołą zasadniczą funkcjonowało Zaoczne Technikum Rolnicze (ZTR), należało wybrać kierownika ZTR. Zgłoszono kandydaturę mgr inż. Wandy Kruszewskiej, ale w związku z brakiem woli kandydowania z jej strony, wybrano jednogłośnie mgr Józefa Szczepaniaka.

Tak rozpoczęła samodzielne funkcjonowanie w Zambrowie szkoła rolnicza.

Warunki lokalowe

Siedzibą szkoły pozostała ta sama część budynku komunalnego należącego do Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, do której przeniesiono szkołę z Długoborza. Była to część blisko stuletniego budynku koszarowego, oznaczonego symbolem K1 przy Alei Wojska Polskiego 44. Szkoła zajmowała parter budynku zabiegając jednocześnie o pomieszczenia na I piętrze.

W porównaniu do warunków lokalowych, jakie miała szkoła w Długoborzu, nowe warunki były lepsze chociażby ze względu na fakt, iż wszystkie pracownie znajdowały się w jednym budynku. Dodatkowo szkoła z siedzibą w Zambrowie mogła liczyć na młodzież z dalszych zakątków powiatu zambrowskiego i to nie tylko, ze względu na lepsze połączenia komunikacyjne miasta z okolicznymi miejscowościami. Z drugiej strony umiejscowienie szkoły w starym budynku komunalnym, w którym zamieszkiwały całe rodziny, zwłaszcza tuż nad szkołą (na drugim piętrze), stwarzało pewne niedogodności zarówno dla szkoły, jak i lokatorów. Dodatkowo problemem szkoły, zwłaszcza w okresie jesieni i zimy, stawało się ogrzewanie piecowe. Pomieszczenia szkoły były wysokie i dość przestronne, natomiast okna niezbyt szczelne, stąd ogrzanie sal lekcyjnych wymagało sporo czasu, dlatego nie zawsze na początku dnia panowała w nich odpowiednia temperatura. Warunki w jakich funkcjonowała szkoła zostały scharakteryzowane podczas specjalnego posiedzenia Rady Pedagogicznej w dniu 14 grudnia 1983r., na którym obecni byli także: naczelnik UMiG Zambrów , sekretarz miejskiego Komitetu PZPR Mackiewicz oraz wizytator (nazwiska naczelnika i wizytatora nie podano w protokole). Podczas tego posiedzenia wizytator tak o to charakteryzował sytuację placówki: ,,szkoła zajmuje część budynku MPGKiM o powierzchni 265m?, w tym 5 izb lekcyjnych, gabinet dyrektora, pokój nauczycielski, dyżurka dla woźnych, schowek na opał, biblioteka, pomieszczenia sanitarne (...) instalacja elektryczna nie spełnia przepisów bhp, szkole brak sali lub holu na apele, pracownie nie spełniają funkcji dydaktycznych ze względu na panujące w nich nieodpowiednie warunki bhp...?. Jak wynika z powyższej charakterystyki warunki lokalowe pozostawiały wiele do życzenia. W trakcie tego posiedzenia zabrał głos dyrektor szkoły informując: ,,Szkoła nie otrzymuje pomocy z czyjejkolwiek strony? oraz: ,,Sytuacja lokalowa nie pozwala na organizację wielu pożądanych imprez np. spotkania pokoleń. Szkołą nie interesują się władze miasta, wszelkie interwencje i postulaty nie dają rezultatu, brak środka lokomocji uniemożliwia załatwienie wielu spraw lub to załatwienie utrudnia. Szkoła nie posiada zaplecza w postaci działki niezbędnej do realizacji zajęć z przedmiotów zawodowych. Wszelkie interwencje u naczelnika UMiG w Zambrowie w sprawie działki i lokalu nie znajdują odzewu. Pewnych działów programowych nie realizuje się ze względu na brak możliwości realizacji...?. Interesująca była odpowiedź ówczesnego naczelnika UMiG Zambrowa: ,, ... istnienie szkoły rolniczej w środku miasta nie ma racji bytu, tym bardziej, że nie ma ona odpowiedniego zaplecza w postaci działki i maszyn.? Jak wynika z dalszej treści protokołu dotychczas nie widział on żadnych możliwości polepszenia warunków pracy szkoły ani poszerzenia jej bazy lokalowej. Następnie rozgorzała dyskusja dotycząca ewentualnej pomocy szkole w postaci przekazania działki przy ul. Mazowieckiej oraz pomieszczeń na pierwszym piętrze budynku przy Al. Wojska Polskiego 44.

Warunki lokalowe pozostawiały wiele do życzenia. Konieczne było szybkie rozwiązanie problemów szkoły, która nie mogła ze względu na małą ilość pomieszczeń, realizować nauczania w grupach na zajęciach z języka rosyjskiego, prowadzić w odpowiednich warunkach lekcji wychowania fizycznego ze względu na brak odpowiedniego pomieszczenia i boiska (a nawet placu szkolnego), prowadzić dożywiania młodzieży, realizować godziny nauki jazdy ciągnikiem ze względu na brak placu manewrowego i małą ilość godzin. Do tego dochodziły braki w wyposażeniu pracowni w odpowiednie pomoce dydaktyczne. Dyrektor szkoły Józef Szczepaniak na wspomnianym wcześniej posiedzeniu przedstawił stopień wyposażenia poszczególnych przedmiotów w pomoce, wyrażając to w postaci kwot wydanych na ich zakup. I tak : wychowanie fizyczne ? 0zł., fizyka ? 15 tys. zł., chemia - 300 zł., matematyka - 1,4 tys. zł., biologia - 41 tys. zł., produkcja roślinna ?9 tys. zł., praktyczna nauka zawodu ? 9 tys. zł., język polski ? 12 tys. zł., bhp ? 0 zł., gospodarstwo domowe ? 11 tys. zł. Spotkanie władz miejskich z kadrą szkoły zaowocowało wkrótce przekazaniem dodatkowych pomieszczeń na I piętrze zajmowanego budynku, a także pomocą w postaci remontu pomieszczeń.

Kadra nauczycielska

Radę Pedagogiczną w ciągu każdego roku szkolnego stanowiło od 6 do 8 nauczycieli z czego tylko część zatrudniona była w pełnym wymiarze. W oparciu o istniejące dokumenty udało się ustalić listę zatrudnionych nauczycieli, ich nazwiska zawiera poniższa tabela.

Tabela 3. Wykaz nauczycieli zatrudnionych w Zasadniczej Szkole Rolniczej w Zambrowie w latach: 1981 ? 1985.

Nazwisko i imię	Nauczany przedmiot, funkcje pełnione w szkole
Szczepaniak Józef	matematyka, wychowanie obywatelskie, dyrektor szkoły, opiekun Samorządu Szkolnego
Brewczyk Teresa	historia, wychowanie fizyczne, opieka nad biblioteką szkolną
Giecko Małgorzata	zajęcia praktyczne, produkcja roślinna, produkcja zwierzęca, mechanizacja rolnictwa, biologia, zajęcia bhp
Gołaszewska (Rabenda)Teresa	matematyka
Jaśków Jerzy	mechanizacja rolnictwa
Kaczyńska Bogumiła	język rosyjski, wychowanie obywatelskie, historia, odpowiedzialna za wystrój szkoły,
Kaczyńska Gabriela	ekonomika i organizacja gospodarstw, produkcja zwierzęca, zajęcia praktyczne
Karpiński Zbigniew	wychowanie fizyczne
Kazimierski Józef	język rosyjski, historia
Kowalewski Stanisław	zajęcia praktyczne z produkcji roślinnej oraz zwierzęcej, historia
Kozłowska Halina	matematyka, fizyka, przysposobienie obronne, wychowanie fizyczne, opiekunka szkolnej organizacji OHP
Kruszewska Wanda	chemia, uprawa roślin, produkcja roślinna, opieka nad kółkiem ogrodniczym,
Leonkowska Zofia	język polski, język rosyjski, historia, opieka nad biblioteką, opieka nad kółkiem polonistycznym,
Makuszewski Jan	mechanizacja, fizyka, nauka jazdy, zajęcia praktyczne,
Matysiak Andrzej	mechanizacja rolnictwa, zajęcia praktyczne, wychowanie obywatelskie, fizyka,
Szram Elżbieta	zajęcia praktyczne,
Pogorzelski Kazimierz	wychowanie fizyczne,
Zimnoch Barbara	biologia, mechanizacja rolnictwa, biologia, zajęcia bhp, produkcja zwierzęca, opieka nad kółkiem biologicznym

Źródło: Księgi Protokołów Zasadniczej Szkoły Rolniczej z lat 1981?1985.

Tabela uwzględnia nauczycieli uczących w szkole zasadniczej, część z nich pracowała także w Technikum Rolniczym dla Pracujących.

Uczniowie

Uczniowie szkoły to głównie młodzież wiejska pochodząca spod zambrowskich wsi. Niewielki procent młodzieży stanowili mieszkańcy Zambrowa. Wynikały z tego pewne problemy dotyczące zaangażowania uczniów w pracę pozalekcyjną. Konieczność dojazdów, czasami dość odległych, pomoc rodzicom w gospodarstwach sprawiała, że wielu uczniów nie angażowało się w działalność pozalekcyjną. Nie znaczy to wcale, że takowej nie prowadzono, albo, że nie było chętnych by w niej uczestniczyć. W szkole działały: Samorząd Szkolny, Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Młodzieży Wiejskiej, Ochotniczy Hufiec Pracy oraz koła zainteresowań: polonistyczne, ogrodnicze, biologiczne. W ramach wymienionych organizacji i agend młodzież mogła prowadzić działalność społeczną, realizować swoje zainteresowania. Szczególnie chętnie angażowała się w działalność OHP wyjeżdżając na letnie obozy lub pracując w tzw. hufcach dochodzących np. w PGR Poryte Jabłoń. Ze względu na profil szkoły wybrani uczniowie startowali w Olimpiadzie Wiedzy Rolniczej oraz Ogólnopolskim Konkursie ,,Agrochem?. W 1982 roku uczeń drugiej klasy, Wojciech Daniłowski, zajął we wspomnianej wyżej olimpiadzie pierwsze miejsce na szczeblu gminy, a na szczeblu rejonowym miejsce trzecie.

Niektóre z organizacji (Samorząd, ZMW) dbały także o dostarczenie uczniom rozrywki organizując np. wieczorki taneczne, projekcje video filmów, czy też organizując kursy np. kroju i szycia.

Rozdział II - ZESPÓŁ SZKÓŁ

Rok 1985 okazał się przełomowym dla szkoły. Wtedy właśnie zapadły ważne decyzje dotyczące przekształcenia Zasadniczej Szkoły Rolniczej oraz Technikum Rolniczego dla Pracujących w Zespół Szkół Rolniczych.

Decyzją dyrektora Wydziału Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej i Leśnictwa Urzędu Wojewódzkiego w Łomży utworzono z dniem 1 października 1985 r. Zespół Szkół Rolniczych w Zambrowie. W skład Zespołu weszły:

• Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Zambrowie
• Technikum Rolnicze dla Pracujących w Zambrowie

oraz szkoły rolnicze z mniejszych miejscowości będące odtąd filiami Zespołu Szkół Rolniczych w Zambrowie:

• Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Rutkach
• Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Szumowie
• Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Czyżewie
• Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Bogutach
• Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Nurze
• Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Zarębach Kościelnych

Równocześnie ze zmianami organizacyjnymi pojawiła się konieczność powołania wicedyrektora Zespołu Szkół, ze względu na większy zakresu obowiązków dotychczasowego dyrektora szkoły zasadniczej mgr Józefa Szczepaniaka.

Z dniem 1 października 1985 r. na stanowisko wicedyrektora szkoły powołano mgr inż. Wandę Kruszewską. Zmiany, które nastąpiły w 1985 roku były wyrazem docenienia dotychczasowych działań szkoły, wyrazem wagi jaką przykładano do szkolnictwa rolniczego. Można to również uznać za sukces dotychczasowego dyrektora szkoły, który ciągle zabiegał o rozwój szkoły i o polepszenie jej bazy lokalowej.

Rok później ? 1 września 1986 r. Józefa Szczepaniaka zastąpił na stanowisku dyrektora szkoły mgr inż. Jan Zakrzewski, kontynuując proces rozwoju szkoły, powiększania oferty edukacyjnej szkoły, czy też zabiegając o nową siedzibę.

Zespół Szkól Rolniczych przez okres dziesięciu lat opierał się głównie na kształceniu w zakresie szkoły zawodowej w zawodzie rolnik i technik rolnik, dopiero później, w połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku, kierunki rolnicze ustąpiły kierunkom ekonomicznym, co wynikało głównie z przemian politycznych i gospodarczych, które dotknęły także szkolnictwo. Szkoły rolnicze przeżywały regres, spadło zainteresowanie kierunkami typowo rolniczymi, wzrosło zainteresowanie kierunkami ekonomicznymi. Kolejno likwidowane były filialne szkoły rolnicze wchodzące w skład Zespołu, najdłużej przetrwała Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Ciechanowcu. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym dyrektor szkoły Jan Zakrzewski wspólnie z Radą Pedagogiczną podejmowali działania mające na celu powiększenie oferty edukacyjnej Zespołu Szkół. W 1992 r. decyzją Wojewody Łomżyńskiego powołano do życia Liceum Zawodowe, kształcące w zawodzie rolnik ze specjalnością - wiejskie gospodarstwo domowe. We wrześniu 1994 r. w ramach Zespołu rozpoczęło działalność czteroletnie Liceum Ekonomiczne kształcące w zawodzie technik ekonomista o specjalności ? rachunkowość i rynek rolny. We wrześniu 1999 r. Liceum Ekonomiczne zastąpiło pięcioletnie Technikum Ekonomiczne, kształcące w zawodzie technik ekonomista. Równocześnie dyrekcja szkoły podjęła działania mające na celu utworzenie szkół zaocznych dla dorosłych.

W 1996 r. powołano Policealne Studium Zawodowe w zawodzie technik ekonomista, które nie spotkało się z wystarczająco dużym zainteresowaniem i nie rozpoczęło działalności. W 2001 r. rozpoczął naukę I semestr Policealnej Szkoły Administracyjnej kształcącej w zawodzie technik administracji. We wrześniu 2004 r. powołano Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych. Natomiast we wrześniu 2005 r. ogłoszono nabór do Szkoły Policealnej kształcącej m.in. w zawodzie technik handlowiec.

W 1999 r. szkolnictwo objęła reforma wprowadzająca szkoły gimnazjalne i zapowiadająca wprowadzenie szkół ponadgimnazjalnych zamiast dotychczasowych szkół średnich i zawodowych. Szkoły średnie w całej Polsce musiały podjąć działania mające na celu wybór profili nauczania. Równocześnie wszystkie szkoły oddane zostały pod nadzór samorządów, szkoły średnie, a następnie szkoły ponadgimnazjalne, trafiły pod nadzór nowopowstałych powiatów. Dodatkowo szkoły rolnicze przeszły spod nadzoru Ministerstwa Rolnictwa pod nadzór Ministerstwa Edukacji.

Kolejnym ważnym dla Zespołu Szkół Rolniczych w Zambrowie rokiem był rok 2002. Z inicjatywy dyrektora szkoły mgr inż. Jana Zakrzewskiego popartej przez Radę Pedagogiczną, Rada Powiatu Zambrowskiego dokonała zmiany dotychczasowej nazwy szkoły na Zespół Szkół Agroprzedsiębiorczości. Zmiana spowodowana była koniecznością dostosowania nazwy do kierunków kształcenia oferowanych przez szkołę, wśród których kierunki rolnicze nie były już wiodącymi. Oprócz zmiany nazwy nastąpił w tym roku nabór do klas pierwszych trzyletnich liceów profilowanych o profilach: ekonomiczno ? administracyjnym, usługowo ? gospodarczym, rolniczo - spożywczym oraz czteroletniego Technikum Ekonomicznego. W wyniku reformy szkolnictwa powstały zupełnie nowe warunki dla szkół, w których muszą one zabiegać o ucznia, oferując m.in.: atrakcyjne kierunki kształcenia, odpowiednią bazę lokalową, wykształconą kadrę, miłą atmosferę, czy też zadawalające wyniki egzaminów maturalnych przeprowadzanych od 2005 r. według nowych zasad.

Obecnie Zespół Szkół Agroprzedsiębiorczości to szkoła kształcąca blisko 500 uczniów zarówno w szkołach dla młodzieży, jak i dla dorosłych. W ramach szkoły funkcjonują: Liceum Profilowane (profile: ekonomiczno ? administracyjny, usługowo ? gospodarczy, rolniczo ? spożywczy), Technikum Ekonomiczne, Technikum Rolnicze, Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Policealna Szkoła Administracyjna. Szkoła dobrze odnajduje się w nowej rzeczywistości i na trwałe wrosła w krajobraz zambrowskiego szkolnictwa. Należy przy okazji zwrócić uwagę na wzrost zainteresowania młodzieży wiejskiej Technikum Rolniczym, co wynika z faktu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i wynikających z tego przepisów, które dopuszczają prowadzenie gospodarstw rolnych tylko przez osoby z przynajmniej średnim wykształceniem rolniczym.

Warunki lokalowe

Zespół Szkół Rolniczych początkowo funkcjonował w dotychczasowym budynku szkoły zasadniczej. Myśląc jednak o rozwoju szkoły, o utworzeniu nowych kierunków kształcenia należało podjąć działania w celu poprawy bazy lokalowej. Takie starania podjęte zostały przez dyrektora szkoły i po kilku latach przyniosły efekt w postaci przekazania nowej siedziby, w której mieścił się dotychczas Zespół Szkół Zawodowych.

Po długich latach funkcjonowania w niezbyt komfortowych warunkach, dzięki przychylności m.in. władz wojewódzkich, zaangażowaniu dyrektora Jana Zakrzewskiego, szkoła otrzymała nową siedzibę w starym jednopiętrowym budynku przy Alei Wojska Polskiego nr 29. Budynek przekazano szkole 30 czerwca 1994 r. i zaraz potem rozpoczęły się prace remontowe. Pierwszymi lokatorami nowej siedziby byli uczniowie I klasy nowoutworzonego Liceum Ekonomicznego, którzy jako pierwsi rozpoczęli w nim naukę, gdy jeszcze trwał remont. Ostatnie prace remontowe zakończono 21 listopada 1994r. Po tym terminie rozpoczęto przeprowadzkę całego Zespołu Szkół. Należy przy okazji wspomnieć duże zaangażowanie rodziców przy remoncie, sprzątaniu jak również przy przeprowadzce szkoły.

24 lutego 1995 r. odbyła się oficjalna uroczystość otwarcia i poświęcenia nowej siedziby. Podczas uroczystości obecni byli przedstawiciele władz wojewódzkich - wojewoda Mieczysław Bagiński oraz kościelnych. Poświęcenia dokonał ksiądz dziekan Józef Milanowski. Szkoła zajęła cały parter budynku oraz połowę I piętra, dzieląc je z Zambrowskim Zakładem Przemysłu Bawełnianego (ZZPB), który posiadał tam pokoje gościnne dla swoich kontrahentów. W kolejnych latach ZZPB stopniowo przekazywała kolejne pomieszczenia na rzecz szkoły, które remontowano i przeznaczano na sale lekcyjne, co jeszcze bardziej poprawiło warunki funkcjonowania szkoły, zapewniając wreszcie komfort pracy zarówno uczniom jak i nauczycielom. W nowym budynku znalazły się pracownie zajęć praktycznych: pracownia gospodarki odzieżą, pracownia żywienia, dzięki temu zajęcia praktyczne z tych przedmiotów mogły odbywać się na miejscu. Dodatkowo szkoła otrzymała przyległy do budynku plac wraz z boiskiem, a pod koniec 1995 r. rozpoczęły się prace budowlane małej sali gimnastycznej, którą ukończono latem 1996 r. Obecnie szkoła jest właścicielem całego budynku i przyległej do niej działki ziemi.

Dzięki przychylności wielu instytucji np. Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Zambrowie, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencji Rynku Rolnego, Wojewodzie Łomżyńskiemu Mieczysławowi Bagińskiemu, Bankowi Spółdzielczemu w Zambrowie, Ośrodkowi Doradztwa Rolniczego w Szepietowie, Komitetowi Rodzicielskiemu przy Zespole Szkół Rolniczych udało się wyposażyć pracownie w niezbędny do funkcjonowania szkoły sprzęt i pomoce dydaktyczne. Świadczy to również o dobrej współpracy dyrekcji z powyższymi instytucjami oraz o dobrym postrzeganiu szkoły przez lokalne instytucje. Zambrowskie przedsiębiorstwa chętnie przyjmują uczniów szkoły na praktyki śródroczne, każdego roku uczniowie klas technikum zdobywają umiejętności i wiedzę praktyczną w takich instytucjach jak: Bank Spółdzielczy w Zambrowie i jego filiach, Przedsiębiorstwo PKS, ZUS, KRUS, BGŻ, Zambrowska Spółdzielnia Mieszkaniowa, Przedsiębiorstwo ,,Zamtex? i inne.

 

Uczniowie

W ciągu dwudziestu lat istnienia szkoły jej mury opuściło 1476 absolwentów. Liczba ta nie obejmuje szkół filialnych , a także Liceum Uzupełniającego (absolwenci tej szkoły ukończą szkołę w kwietniu 2006) oraz Policealnej Szkoły Administracyjnej. Można jednak śmiało przypuszczać, iż liczba wszystkich absolwentów przekracza 2000. Zdecydowana większość uczniów szkoły to mieszkańcy wsi, wynika to z dominującego przez większość lat profilu rolniczego szkoły zasadniczej. Ostatnie lata wskazują, że szkoła cieszy się dużym zainteresowaniem młodzieży Zambrowa. Obecnie większość uczniów stanowią mieszkańcy Zambrowa.

Wielu spośród obecnych uczniów chętnie angażuje się w różnorodnych przedsięwzięciach realizowanych na terenie szkoły, miasta czy powiatu. Działają oni jako wolontariusze Caritas i Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, uczestniczą w działalności Miejskiej Młodzieżowej Orkiestry Dętej czy też kościelnej scholi. Delegacja młodzieży jest zawsze obecna na wszelkich uroczystościach religijno ? patriotycznych organizowanych na terenie miasta i powiatu. Wielu spośród dawnych uczniów wpisało się na trwałe w historii szkoły odnosząc sukcesy w olimpiadach, konkursach, zawodach sportowych, czy też w działalności społecznej.

Absolwenci szkoły w zależności od profilu znajdują pracę we własnych gospodarstwach, pracują w różnych przedsiębiorstwach, niektórzy zakładają własną działalność gospodarczą lub szukają swojej szansy poza granicami kraju. Część z nich nie znajduje zatrudnienia. Duża część absolwentów Liceum Zawodowego, Liceum Ekonomicznego, Technikum Ekonomicznego, Liceum Profilowanego kontynuuje naukę na studiach wyższych, na ogół w systemie zaocznym.

Tabela 4. Ilość absolwentów w poszczególnych typach szkół Zespołu Szkół Rolniczych ? Zespołu Szkół Agroprzedsiębiorczości w Zambrowie (obejmuje jedynie absolwentów szkół w Zambrowie, bez szkół filialnych):

Rok szkolny	Ilość absolwentów w poszczególnych typach szkół
	ZSR	WTR	LZ	LE	TE	L.PROF.
1979/1980	41	-	-	-	-	-
1980/1981	41	-	-	-	-	-
1981/1982	30	-	-	-	-	-
1982/1983	39	-	-	-	-	-
1983/1984**	-	-	-	-	-	-
1984/1985	40	21	-	-	-	-
1985/1986	26	24	-	-	-	-
1986/1987	26	-
1987/1988	30	15	-	-	-	-
1988/1989	24	20	-	-	-	-
1989/1990	26	15
1990/1991	42	14
1991/1992	24	14	-	-	-	-
1992/1993	30	-	-	-	-	-
1993/1994	23	10	-	-	-	-
1994/1995	27	17	-	-	-	-
1995/1996	21	10	23	-	-	-
1996/1997	25	-	29	-	-	-
1997/1998	26	-	21	26	-	-
1998/1999	17	-	25	39	-	-
1999/2000	22	-	22	31	-	-
2000/2001		-	22	56	-	-
2001/2002	23	15	25	69	-	-
2002/2003	-	15	21	-	-	-
2003/2004	-	-	19	-	56	-
2004/2005	-	15	22	-	61	101
Razem:	603	205	229	221	117	101
Ogółem:	1476

Źródło: Księgi uczniów: Zasadniczej Szkoły Rolniczej, Liceum Zawodowego, Wieczorowego Technikum Rolniczego, Liceum Ekonomicznego, Technikum Ekonomicznego, Liceum Profilowanego

*zastosowano skróty poszczególnych typów szkół wchodzących w skład Zespołu i tak: ZSR ? Zasadnicza Szkoła Rolnicza, WTR ? Wieczorowe Technikum Rolnicze, LZ ? Liceum Zawodowe, LE ? Liceum Ekonomiczne, TE ? Technikum Ekonomiczne, L. Prof. ? Liceum Profilowane

**brak absolwentów Zasadniczej Szkoły Rolniczej w roku szkolnym 1983/1984 wynikał z przekształcenia dwuletnich szkół zawodowych w trzyletnie

Działalność społeczna i pozalekcyjna

Pisząc o różnych rodzajach działalności podejmowanych w szkole pozwolę sobie najpierw scharakteryzować wszelkie działania podejmowane w II połowie lat osiemdziesiątych XX wieku (na początku istnienia szkoły jako zespołu), a następnie w latach dziewięćdziesiątych (zwłaszcza na przełom wieków XX i XXI). Oddzielnie opiszę działalność Samorządu Szkolnego.

Na początku istnienia Zespołu Szkół funkcjonowały:

• koło polonistyczne
• koło recytatorskie
• szkolne Koło Związku Młodzieży Wiejskiej
• szkolny Hufiec OHP
• szkolne koło Ligi Ochrony Przyrody
• szkolne koło Ligi Obrony Kraju

Koło polonistyczne oraz koło recytatorskie prowadzone były przez panią Zofię Leonkowską. W pracach koła uczestniczyło kilkunastu uczniów. Jak wynika z zapisów Księgi Protokołów początki były trudne i pojawiły się obawy, że koła mogą nie spotkać się z zainteresowaniem młodzieży. Okazało się jednak, że znalazła się grupa młodzieży chętna do tego rodzaju pracy. W 1988 roku pracowało w nim 12 uczniów. Koło przygotowywało oprawę słowną uroczystości szkolnych, apeli, brało udział w przeglądach wojewódzkich. W ramach koła przygotowano inscenizację fragmentów komedii Aleksandra Fredry pt. ,,Śluby panieńskie?, którą kilkakrotnie prezentowano w szkole i poza nią. Opiekunka koła nawiązała współpracę z Miejskim Domem Kultury w Zambrowie oraz instruktorką do spraw teatralnych ? panią Zawistowską.

Koło ZMW prowadzone było m.in. przez panią Gabrielę Kaczyńską i pana Stanisława Kowalewskiego. W pracach organizacji brało udział od 40 do 55 członków. W ramach koła organizowano różne imprezy np. spotkania towarzyskie, dyskoteki, wycieczki, apele oraz spotkania wynikające ze statutu tej organizacji.

Koło LOK prowadzone było przez mgr inż. Andrzeja Matysiaka. Koło rozpoczęło działalność 1 grudnia 1987 r. Do koła na przełomie 1987/1988 należało 54 uczniów. Koło działało w strukturach miejsko ? gminnych LOK. Największa grupa uczniów działała w sekcji strzeleckiej (37 osób), pozostali w sekcjach: łącznościowej i modelarskiej. Członkowie koła odnosili sukcesy - w 1988 r. drużyna szkoły zajęła II miejsce w zawodach strzeleckich na szczeblu miejsko ? gminnym, a uczeń klasy III Jankowski Ireneusz zakwalifikował się do zawodów wojewódzkich.

Koło Ligi Ochrony Przyrody prowadzone było i jest do dnia dzisiejszego przez panią Halinę Zakrzewską. W ramach koła organizowano dokarmianie zwierzyny w okresie zimy, dbano o kwiaty na terenie szkoły, organizowano wycieczki np. do Białowieży, prowadzono prace porządkowe wokół szkoły, apele z okazji Dnia Ziemi. Obecnie stałym punktem działalności koła jest uczestnictwo w ,,Akcji sprzątania Świata?.

Działalność OHP była powiązana z ZMW, w ramach tego organizowano w okresie wakacji wyjazdy do pracy w hufcach na terenie całego kraju oraz poza granicami kraju. W 1989 r. grupa młodzieży wyjechała w dniach 3 ? 31 IX do NRD.

W okresie lat dziewięćdziesiątych działalność społeczna pozbawiona została podtekstu politycznego. W szkole działały (niektóre nadal działają):

• koło polonistyczne
• koło historyczne
• koło ,,Miłośników Książki?
• koło LOP
• koło informatyczne
• koło wolontariatu ,,Caritas?
• kabaret szkolny
• kabaret ,,Niezależne Stowarzyszenie Ludzi Wyzwolonych?
• Koło kultury ludowej
• Uczniowski Klub Sportowy ,,Rekord?

Koło polonistycznie prowadzone jest przez panią Bożenę Poleszak. W ramach koła podejmowane są różnego rodzaju inicjatywy. Uczniowie angażują się w przygotowanie uroczystości szkolnych, organizują szkolne turnieje ortograficzne, wycieczki do teatru, prowadzą gazetkę ścienną.

Koło historyczne prowadzone jest przez pana Mariusza Gontarskiego i skupia uczniów zainteresowanych historią. W ramach koła odbywają się wycieczki do Regionalnej Izby Historycznej w Zambrowie, uczniowie poznają historię lokalną, mają możliwość pogłębiania swojej wiedzy i umiejętności z zakresu historii. W ramach koła prowadzone są przygotowania uczniów biorących udział w olimiadach np.: Olimpiada Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym, Olimpiada Praw Człowieka.

Koło ,,Miłośników Książki? działa przy bibliotece szkolnej pod opieką pani Agaty Choińskiej. Zajmuje się propagowaniem czytelnictwa książek, pomaga w prowadzeniu i porządkowaniu księgozbioru, organizuje akcje np. ,,Książka dla Polaków ze Wschodu?.

Koło informatyczne skupia uczniów zainteresowanych najnowszymi technologiami informatycznymi. Opiekunem koła jest pan Mirosław Zaremba. W ramach koła uczniowie poznają nowe programy, mają możliwość korzystania z internetu. Przy okazji należy dodać, że szkoła otrzymała w grudniu 2005 r. nowoczesną pracownię komputerową.

Działalność koła LOP w szkole została krótko scharakteryzowana wcześniej.

Koło wolontariatu ,,Caritas? działa pod opieką pani Anny Kossakowskiej. Koło organizuje na terenie szkoły różne akcje, zbiórki i loterie, z których środki przeznacza na rzecz potrzebujących. Wolontariusze ze szkoły biorą udział w pracach Ośrodka Wsparcia Rodziny w Zambrowie, pracując głównie z dziećmi z rodzin ubogich. Zapewniają im opiekę, organizują czas wolny, nadzorują odrabianie prac domowych.

Koło kultury ludowej działało pod opieką pani Ireny Kotwickiej. Jego głównymi zadaniami było: zainteresowanie młodzieży lokalną kulturą ludową oraz kształcenie postawy poszanowania wartości związanych z polską wsią. Członkowie koła wspólnie z opiekunem uczestniczyli w spotkaniach z twórcami ludowymi, w otwarciu wystawy rzeźby sakralnej. Dawali koncerty piosenek ludowych prezentując je w Miejskim Domu Kultury w Zambrowie, czy też w szkole.

Uczniowski Klub Sportowy ,,Rekord? powstał w 1997 r. z inicjatywy jego pierwszej opiekunki pani Jolanty Koniecznej. Obecnie opiekunem klubu jest pan Zbigniew Zalewski. Klub prowadzi działalność sportową, przygotowuje uczniów do zawodów sportowych, pozwala w zdrowy sposób spędzić czas na popołudniowych zajęciach sportowych. Ćwiczona i przygotowywana w ramach działalności szkolnego klubu młodzież odniosła szereg sukcesów, o czym w dalszej części pracy.

W latach 1995 - 1999 w szkole działał kabaret o nazwie ,,Niezależne Stowarzyszenie Ludzi Wyzwolonych?, którego głównymi aktorami i autorami tekstów byli dwaj uczniowie klas ekonomicznych: Piotr Mrozowski i Kazimierz Wyszołmirski. Przez cztery lata pobytu w szkole wielokrotnie rozbawiali społeczność szkolną programami kabaretowymi np. ,,Szkolnymi Oskarami?, czy też skeczami z serii: ,,Jan i hrabia?. Kabaret działał pod opieką pana Mariusza Gontarskiego.

W szkole działa także Klub ,,4H? pod opieką pani Barbary Rybickiej i pani Agaty Choińskiej.

W ciągu ostatnich lat pojawiało się w szkole wiele różnorodnych i krótkotrwałych inicjatyw, pozwolę sobie tylko zasygnalizować niektóre z nich:

• w 2000r. p. Mariusz Gontarski podjął próbę reaktywacji koła strzeleckiego w ramach LOK, niestety mimo wielu chętnych (73 osób) struktury miejski LOK przestały istnieć;
• w 2001r. powstała grupa taneczna ,,Princessa? pod opieką p. Bożeny Poleszak; grupa wielokrotnie występowała podczas różnorodnych uroczystości miejskich i szkolnych;
• w 2001r. pani Elżbieta Modzelewska prowadziła koło matematyczne;
• w 2003r. powstał Szkolny Klub Europejski pod opieką panów: Mariusza Dąbrowskiego i Mariusza Gontarskiego;

W latach osiemdziesiątych działał w szkole sklepik prowadzony przez uczniów pod opieką p. Barbary Rybickiej.

Na zakończenie charakterystyki działalności pozalekcyjnej w szkole, chciałbym opisać (w skrócie) funkcjonowanie Samorządu Szkolnego.

Myślę, że w każdej szkole Samorząd szkolny odgrywa niezwykle ważną rolę. Jest on animatorem wielu akcji i przedsięwzięć organizowanych na terenie szkoły, reprezentuje młodzież wobec dyrekcji szkoły i nauczycieli, jest przejawem samorządności młodych ludzi, którzy stanowią równie ważną część szkoły jak wszyscy pracownicy szkoły. Samorządy szkolne są pierwszą szkołą aktywności młodych ludzi, którzy poprzez aktywność społeczną kształtują swoje charaktery oraz umiejętności przydatne w dalszym, dorosłym życiu. Dlatego w szkole przykłada się dużą wagę do działalności samorządowej, stwarzając atmosferę przychylności ze strony zarówno dyrekcji jak i nauczycieli. Wspólnie z młodymi ludźmi udawało się i (nadal udaje) przygotować i przeprowadzić różnorodne przedsięwzięcia, które miały uatrakcyjnić i ubarwić pobyt w szkole. To z inicjatywy samorządu organizowano:

• coroczne otrzęsiny klas pierwszych,
• dyskoteki szkolne,
• konkursy plastyczne na wesoło,
• konkursy recytatorskie np. ,,O Zimie na wesoło?, ,,Idzie Wiosna?,
• choinki szkolne,
• szkolne mikołajki połączone z wizytą Mikołaja ze słodyczami,
• zbiórki charytatywne w ramach różnych akcji np.: Góra Grosza, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Gorączka Złota,
• obchody Pierwszego Dnia Wiosny,
• zbiórkę zabawek dla dzieci z Domu Dziecka,
• wydawanie gazetki szkolnej ,, Kanciapa?,
• występy kabaretowe,
• przedstawienie bajki o ,,Kopciuszku ? na wesoło? z udziałem nauczycieli,

Samorząd Uczniowski Zespołu Szkół Agroprzedsiębiorczości wspiera:

• organizację uroczystości z okazji Święta Edukacji,
• organizację Dnia Sportu,
• uroczystości rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego.

Przedstawiciele samorządu uczestniczą we wszelkich uroczystościach religijno ? patriotycznych na terenie miasta, uczestniczyli w pracach Młodzieżowego Parlamentu Woj. Podlaskiego.

Przy okazji charakterystyki działalności samorządowej chciałbym wymienić dotychczasowych opiekunów Samorządu Szkolnego:

• mgr Józef Szczepaniak
• mgr Zofia Leonkowska
• mgr inż. Stanisław Kowalewski
• mgr inż. Teresa Rabenda
• mgr inż. Andrzej Matysiak
• mgr Mariusz Gontarski

Nazwiska przewodniczących Samorządu Szkolnego:

Elżbieta Petkowska, Marta Łada, Justyna Banasik, Krzysztof Jankowski, Agnieszka Jabłońska, Grzegorz Andruszkiewicz, Karolina Brutkowska, Krzysztof Tyszko, Kamil Kaczyński.

Kadra nauczycielska.

Na początku istnienia Zespołu Szkół Radę Pedagogiczną tworzyło 10 nauczycieli, tylko częściowo zatrudnionych na cały etat. W miarę rozwoju szkoły liczba zatrudnionych stale rosła. Największy wzrost zatrudnienia nauczycieli nastąpił w II połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Wynikało to z utworzenia nowych kierunków kształcenia i rosnącej liczby oddziałów. W 1990 r. do szkół wprowadzono lekcje religii, w związku z tym wśród Rady Pedagogicznej pojawiła się po raz pierwszy osoba duchowna ? ksiądz Piotr Bondziul.

W ciągu dwudziestu lat istnienia szkoły przez jej pokój nauczycielski przewinęło się ponad sto osób. Ich praca przynosiła wymierne korzyści w postaci sukcesów uczniów w olimpiadach, konkursach, czy też zawodach sportowych. Obecnie kadra nauczycielska liczy 37 osób. Nazwiska osób, które na krócej lub dłużej związały swe życie zawodowe ze szkołą zawiera poniższa tabela. Oddzielnie wymienione zostały osoby duchowne nauczające religii.

 

Tabela 5 . Nauczyciele zatrudnieni w Zespole Szkół Rolniczych ? Zespole Szkół Agroprzedsiębiorczości w Zambrowie (bez szkół filialnych) w latach 1985 - 2005.

Nazwisko i imię	Nauczany przedmiot, pełniona funkcja
Szczepaniak Józef	matematyka, fizyka, dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych w latach 1985 ? 1986,
Zakrzewski Jan	technika biurowa, dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych, a następnie Zespołu Szkól Agroprzedsiębiorczości od roku 1986 do chwili obecnej,
Kruszewska Wanda	produkcja roślinna, chemia, religia, wicedyrektor Zespołu Szkól Rolniczych w latach 1986 ? 1996,
Rabenda Teresa	matematyka, statystyka, arytmetyka gospodarcza, wicedyrektor od 1998 do chwili obecnej,
Zaremba Mirosław	elementy informatyki, technologia informacyjna, wicedyrektor w latach 1997 ? 1998,
Antecka Barbar	przysposobienie obronne,
Antos Rafał	wychowanie fizyczne,
Banasik Agnieszka	język angielski,
Barański Adam	przysposobienie obronne,
Boruc Krzysztof	historia,
Broniek Krystyna	język angielski,
Brulińska Halina	geografia,
Choińska Agata	kultura zawodu, opieka nad biblioteką,
Choromańska Danuta	chemia,
Chrapczyńska Barbara	język polski, wiedza o kulturze,
Ciborowska (Ożarowska) Bożena	podstawy przedsiębiorczości, obsługa klienta, prowadzenie działalności usługowej,
Cyl Mieczysław	przysposobienie obronne,
Dąbrowski Kazimierz	wychowanie fizyczne,
Dąbrowski Mariusz	geografia,
Dudaronek Barbara	język rosyjski,
Ejsmont Bożena	język angielski
Faszcza Ewa	fizyka,
Gawkowska Felicja	fizyka,
Giecko Małgorzata	opieka nad biblioteką, przedmioty zawodowe,
Gigol Jerzy	matematyka,
Gontarski Mariusz	historia, wiedza o społeczeństwie, elementy prawa, opiekun samorządu szkolnego, opiekun koła historycznego,
Gosk Stanisława	elementy rachunkowości, podstawy ekonomii,
Grabowska Helena	geografia,
Grajewska Agnieszka	język polski,
Gronostajski Janusz	zajęcia praktyczne, mechanizacja rolnictwa,
Grudzińska Małgorzata	chemia,
Gumowski Mirosław	zajęcia praktyczne z produkcji roślinnej,
Iliaszuk Jadwiga	język polski,
Janas Irena	zajęcia praktyczne z produkcji zwierzęcej, produkcja roślinna,
Jankowska Edyta	język angielski,
Jankowska Jadwiga	język polski, opieka nad biblioteką,
Jankowski Mirosław	mechanizacja rolnictwa, przysposobienie obronne, opiekun szkolnego radiowęzła,
Jastrzębski Mirosław	mechanizacja rolnictwa, produkcja zwierzęca, zajęcia praktyczne z mechanizacji rolnictwa
Jaśków Jerzy	mechanizacja rolnictwa,
Kaczyńska Bogumiła	język rosyjski, wiedza obywatelska, historia, propedeutyka wiedzy o społeczeństwie, chemia
Kaczyńska Gabriela	ekonomika gospodarstw, produkcja roślinna, zajęcia żywienia człowieka,
Kalinowska Joanna	chemia,
Kapuśniak Zofia	geografia,
Kazimierski Józef	historia, propedeutyka nauki o społeczeństwie, język rosyjski,
Kołdys Zbigniew	technologia informacyjna, technika biurowa,
Komorowska Teresa	wychowanie fizyczne,
Konieczna Jolanta	wychowanie fizyczne,
Konopka Arleta	opieka nad biblioteką,
Kossakowska Anna	religia, wychowanie do życia w rodzinie, opieka koła Caritas,
Kossakowska Beata	elementy informatyki,
Kossakowska ? Kujawa Bożena	język angielski,
Kotwicka Irena	język polski,
Kotwicki Czesław	wiedza o społeczeństwie,
Kowalczyk Józef	wychowanie fizyczne,
Kowalewski Stanisław	produkcja roślinna, zajęcia praktyczne, zajęcia z bhp, doradztwo rolnicze, towaroznawstwo, historia,
Kozioł Grzegorz	matematyka, elementy informatyki,
Kurpiewski Waldemar	historia, propedeutyka nauki o społeczeństwie,
Leonkowska Zofia	język polski, język rosyjski, historia, opieka nad biblioteką, kółko recytatorskie,
Leszczewska Magdalena	ekonomika przedsiębiorstw, podstawy przedsiębiorczości
Markowska Katarzyna	elementy prawa, podstawy prawa administracyjnego, bankowość,
Matuszewski Jan	mechanizacja rolnictwa, fizyka, nauka jazdy ciągnikiem, zajęcia praktyczne,
Matysiak Andrzej	mechanizacja rolnictwa, fizyka, wiedza obywatelska, wiedza o społeczeństwie, zajęcia praktyczne, opiekun samorządu,
Modzelewska Elżbieta	matematyka,
Mostek Rafał	wychowanie fizyczne,
Nadolny Franciszek	historia
Nietupski Waldemar	mechanizacja rolnictwa, zajęcia praktyczne,
Olender Jerzy	nauka jazdy,
Pieńkowska Alina	zajęcia bhp,
Piórkowski Tomasz	wiedza o społeczeństwie,
Pisiak Ida	język rosyjski,
Pogorzelski Kazimierz	wychowanie fizyczne,
Poleszak Bożena	język polski, opiekunka koła polonistycznego, opiekunka koła tanecznego,
Radwańska Lidia	chemia,
Rybicka Barbara	język rosyjski, zajęcia praktyczne kuchnie świata, opiekunka sklepiku szkolnego,
Skawska Ewa	język angielski,
Starzyńska Zofia	matematyka
Stefańczyk Marek	wychowanie fizyczne,
Sutkowska Elżbieta	bankowość,
Śliwowska Lidia	chemia,
Świderski Ryszard	historia,
Tarnowska Eugenia	elementy prawa, bankowość,
Tarnowska Ewa	chemia,
Tomaszewska Gabriela	podstawy ekonomii,
Tymosiak Małgorzata	język angielski,
Tyl Edward	język rosyjski,
Wiśniewska Ewa	język rosyjski,
Wiśniewska Krystyna	matematyka,
Wisniewska Krystyna	język polski,
Wysocka Beata	chemia,
Zakrzewska Halina	biologia, gospodarka odzieżą, opiekunka szkolnego koła LOP,
Zalewski Zbigniew	wychowanie fizyczne, opiekun UKS ,,Rekord?,
Zimnoch Barbara	biologia, mechanizacja rolnictwa, zajęcia praktyczne, zajęcia bhp,
Żebrowski Karol	przysposobienie obronne,

Źródło: Księgi Protokołów Zespołu Szkół Rolniczych i Zespołu Szkół Agroprzedsiębiorczości z lat 1985 ? 2005.

Osoby duchowne nauczające religii:

1. Siostra Joanna.
2. ks. Bondziul Piotr
3. ks. dr Choromański Andrzej
4. ks. Kotarski Andrzej
5. ks. Krajewski Remigiusz
6. ks. Łapiński Dariusz
7. ks. Małż Czesław
8. ks. Wróblewski Krzysztof

Ważniejsze osiągnięcia

Charakteryzując osiągnięcia skupię się na najważniejszych. Do najważniejszych osiągnięć szkoły w dziedzinie nauki należą:

• w 1997 r. uczennica kl. IV Liceum Zawodowego ? Jolanta Supińska brała udział w eliminacjach centralnych Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Rolniczych zajmując I miejsce w kraju
• w 1997 r. uczeń kl. IV Liceum Zawodowego ? Krzysztof Jankowski zwyciężył w eliminacjach wojewódzkich Olimpiady Wiedzy o Spółdzielczości i brał udział w eliminacjach centralnych
• w 1998 r. uczennica kl. IV Liceum Ekonomicznego ? Justyna Banasik zdobyła I miejsce w eliminacjach regionalnych Olimpiady Wiedzy o Spółdzielczości i brała udział w eliminacjach centralnych zdobywając tytuł laureata i indeks na wyższą uczelnię
• w 1998 r. uczennica kl. IV Liceum Zawodowego ? Marta Zakrzewska zajęła III miejsce w eliminacjach regionalnych Olimpiady Wiedzy o Spółdzielczości i brała udział w eliminacjach centralnych zdobywając tytuł finalisty oraz indeks na wyższą uczelnię
• w 1992 r. uczeń klasy III Szkoły Zasadniczej ? Roman Felczuk brał udział w finale centralnym Olimpiady Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym zdobywając tytuł laureata
• w 1995 r. uczniowie III klasy Technikum Rolniczego: Roman Felczuk i Agnieszka Narożna zdobyli drużynowo II miejsce w eliminacjach wojewódzkich Olimpiady Wiedzy o Spółdzielczości
• Uczniowie szkoły odnosili również sukcesy w sporcie, szczególnie na arenie dawnego województwa łomżyńskiego. Oto niektóre z nich:
• Jarosław Wierciński ? I miejsce w Mistrzostwach Województwa szkół rolniczych w 1997 r., zakwalifikował się do zawodów centralnych w Spale
• Beata Mielnicka - I miejsce w 1998 r. w województwie w mistrzostwach juniorek w rzucie dyskiem i pchnięcie kulą
• w 1998 r. w mistrzostwach województwa w biegach I miejsce zdobyli: Artur Krasowski ? na 100m., Andrzej Ptaszyński ? na 1500m., Jarosław Wierciński ? 800m.

Zakończenie

Praca nad monografią szkoły w której pracuję sprawiła mi wiele satysfakcji, a przede wszystkim pogłębiła wiedzę na temat historii szkoły oraz ludzi, którzy ją tworzyli. Cieszę się, że jako pierwszemu udało mi się ukazać najważniejsze wydarzenia, dotyczące ewolucji, którą przeżywała niewielka szkoła rolnicza przekształcając się w Zespół Szkół.

Wszystko rozpoczęło się w roku 1973 od powstania Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Długoborzu, którą w roku 1978 przeniesiono do Zambrowa i włączono w skład Zespołu Szkół Zawodowych w Zambrowie.

Następnie w 1981 roku szkoła została wyłączona ze struktur Zespołu Szkół Zawodowych by stać się samodzielną jednostką, przy której powstało Technikum Rolnicze dla Dorosłych.

W 1986 r. Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Zambrowie i Technikum Rolnicze dla Dorosłych przekształcono w Zespół Szkół Rolniczych . Tak rozpoczął się nowy etap historii szkolnictwa rolniczego w Zambrowie, którego początki sięgają 1945 r. Wtedy to przy ulicy Polowej powstała Gminna Szkoła Rolnicza, którą przekształcono następnie w Średnią Szkołę Rolniczą. Nie można oczywiście historii Zespołu Szkół Agroprzedsiębiorczości wiązać ze szkołą powstałą w 1945 r., ale warto o tym wspomnieć.

Kolejną ważną data z historii szkoły był 2002 r., w którym dotychczasową nazwę zmieniono na ? Zespół Szkół Agroprzedsiębiorczości.

Starałem się w sposób przejrzysty ukazać historię Zespołu Szkół Agroprzedsiębiorczości w Zambrowie. Być może w przyszłości historia szkoły stanie się przedmiotem bardziej szczegółowych badań.

Opracował: Mariusz Gontarski